Równościowa edukacja w praktyce: jak tworzyć szkołę przyszłości?

1. Świadomość i codzienna praktyka to fundament równości

Dr Natalia Marciniak-Madejska podkreśliła, że pierwszy krok do budowania równości to uświadomienie sobie, że nierówności istnieją – także wtedy, gdy wydaje nam się, że jesteśmy na nie odporni. Dla przykładu, stereotypowe obrazy zakorzeniają się m.in. w materiałach edukacyjnych, grafikach generowanych przez AI czy książkach dla dzieci. W tym wypadku, zmiana w kierunku równości zaczyna się od refleksji i pozornie drobnych wyborów: jakie zdjęcie wstawiamy np. do naszej prezentacji? Jakich przykładów używamy?

2. Język kształtuje wyobrażenia

Język – w tym feminatywy – wpływa na to, kogo widzimy w określonych rolach.
Badania przywołane podczas webinaru pokazały, że dzieci na polecenie “narysuj naukowca” w większości rysują mężczyzn. Jednak wystarczy użyć neutralnego języka, by wyniki znacząco się zmieniły.

Klucz:

• warto stosować feminatywy i neutralne sformułowania,
• unikać języka wzmacniającego stereotypy,
• traktować język jako narzędzie budowania tożsamości i sprawczości.

3. Bariery w szkołach i na uczelniach są realne i wielowymiarowe

Dr Jędrzej Witkowski wskazał dwie najważniejsze przeszkody w mówieniu o równości w polskich szkołach:

Upolitycznienie tematu – część nauczycieli obawia się poruszania kwestii równościowych, by nie zostać posądzonymi o ideologizację.

Brak uświadomienia problemu – wielu nauczycieli nie analizuje wyników uczniów pod kątem płci, przez co nie dostrzega różnic i ich przyczyn.

Z kolei dr Waldemar Grabowski dodał, że podobne wyzwania występują również na uczelniach – choć ich źródła sięgają dużo wcześniej, często już do domów rodzinnych i pierwszych lat nauki.

4. Eksperymentowanie i zgoda na błędy są kluczowe

Inga Stelmach podkreśliła, że najważniejszym elementem wspierania dziewcząt (i nie tylko) jest tworzenie przestrzeni do próbowania rzeczy nowych – bez oceniania i bez strachu przed błędem, który stanowi źródło wiedzy, a nie porażki. Z kolei próbowanie nowych rzeczy, czyli eksperymentowanie buduje pewność siebie, wzmacnia poczucie sprawczości, pomaga odkrywać talenty i kierunki rozwoju.

5. Przyszłość edukacji będzie należeć do „małych rewolucji”

Według dr Jędrzeja Witkowskiego szkoła przyszłości musi być zarówno wymagająca, jak i przyjazna. Taka szkoła powinna równoważyć wiedzę, kompetencje oraz sprawczość uczniów. Co ważne – zmiana nie wydarzy się z dnia na dzień wielką reformą. W edukacji działają małe, codzienne kroki. To nauczyciel decyduje jakie pytania zada na lekcji, jak zorganizuje pracę w parach lub grupach i jakie treści wybierze do podręcznego „świata przykładów”.

Finałowy webinar STREAM IT pokazał, że równościowa edukacja wymaga świadomości, refleksji i odwagi. Ale jednocześnie – nie musi być wielką rewolucją. Jak podkreślił jeden z prelegentów: „Najbardziej udane rewolucje to rewolucje małych kroków.”

Jeśli codziennie choć jeden element naszej pracy będzie bardziej uważny, inkluzywny i świadomy – zmiana zacznie się dziać natychmiast.

I właśnie od tych małych kroków zależy, czy szkoła przyszłości będzie miejscem, w którym każda osoba – bez względu na płeć – może uczyć się, rozwijać i wierzyć w swoje możliwości.

➡️ Nagrania razem z podsumowaniami z poprzednich webinarów dla projektu STREAM IT można znaleźć: TUTAJ - webinar #1, TUTAJ - webinar #2, TUTAJ webinar #3, TUTAJ - webinar #4 oraz TUTAJ - webinar #5.

Pomimo promowania równości płci w STEAM, w Europie kobiety wciąż są znacząco niedoreprezentowane w wielu dziedzinach nauk ścisłych i artystycznych. Finansowany w ramach programu Horyzont Europa projekt STREAM IT ma na celu zainicjowanie zmian w tym zakresie i wspieranie równości w edukacji, badaniach naukowych i innowacjach w dziedzinach STEAM poprzez wzmacnianie pozycji grup niedostatecznie reprezentowanych, promowanie inkluzywnych ścieżek kariery oraz wspieranie instytucji edukacyjnych poprzez dzielenie się wiedzą i budowaniem ich potencjału, aby likwidować bariery wynikające z podziału na płcie w STEAM (nauka, technologia, inżynieria, sztuka, matematyka).  

Dowiedz się więcej o projekcie STREAM IT i sprawdź dostępne materiały dla edukatorów i edukatorek STEAM tutaj.

Equality and Inspiration in STEAM Education – Supporting Young Explorers of Science
Practice, Inspiration, and Collaboration – How to Break Stereotypes and Build Equal Opportunities in Science Education

The sixth and final webinar organised by EIT Food CLC North-East within the STREAM IT project, as part of the series “Supporting Educators, Shaping the Future”, turned out to be not only a summary of many months of discussions on equality in STEAM education, but also a space for a courageous debate on what school really looks like today—and what we would like it to become in the future. The experts highlighted both the challenges and the very concrete, everyday actions that can truly help educators in building a more inclusive learning environment.

Webinar Speakers

The webinar featured the following speakers:

• Dr Natalia Marciniak-Madejska – Co-CEO, Head of Trainings & Consulting at SENSE Group. University lecturer and consultant in universal design, plain language, project management and inclusive leadership. Ambassador of EPALE, the European Commission’s adult learning platform.
• Inga Stelmach – IT project manager and coordinator at the IT Girls Foundation. Graduate of the Silesian University of Technology and SWPS University, passionate about human-centred design.
• Dr Waldemar Grabowski – computer physicist, Assistant Professor at the Janusz Gil Institute of Astronomy at the University of Zielona Góra. Certified teacher. Owner of Waldemar Grabowski Edukacja. President of the Space NOW! Foundation. Member of WroSpace Association. Subject Matter Expert at LEGO Education. Space Ambassador for the European Space Education Resource Office (ESERO) Poland.
• Dr Jędrzej Witkowski – President of the Board at the Center for Civic Education (CEO). Education expert with a PhD in sociology and political science. His work focuses on future skills development, bottom-up school transformation strategies, civic education and political education. Author of numerous academic publications and expert reports.

Key Takeaways from the Expert Debate

1. Awareness and Everyday Practice Are the Foundation of Equality

Dr Natalia Marciniak-Madejska emphasised that the first step toward fostering equality is recognising that inequalities exist—even when we believe we are immune to them. Stereotypical representations do not appear out of nowhere; they are embedded in educational materials, AI-generated graphics, or children’s books.
Change begins with reflection and seemingly small choices: Which photo do we add to our presentation? Which examples do we select?

2. Language Shapes Imagination

Language—including the use of feminine forms—affects who we imagine in specific roles.
Research cited during the webinar showed that when children are asked to “draw a scientist,” most draw a man. Yet when neutral language is used, the results shift significantly.

Key points:

• use feminine and gender-neutral terms,
• avoid language that reinforces stereotypes,
• treat language as a tool for shaping identity and agency.

3. Barriers in Schools and Universities Are Real and Multi-Layered

Dr Jędrzej Witkowski identified two main obstacles in addressing equality in Polish schools:

• Politicisation of the topic – some teachers avoid equality-related issues out of fear they will be accused of promoting ideology.
• Lack of awareness – many teachers do not analyse student outcomes through the lens of gender, making it difficult to notice patterns or their causes.

Dr Waldemar Grabowski added that similar issues exist in higher education—although their origins often lie much earlier, sometimes in family environments or the very first years of learning.

4. Experimentation and Permission to Fail Are Crucial

Inga Stelmach stressed that supporting girls (and all learners) starts with creating a space where they can try new things—without judgement and without fear. Errors are a source of knowledge, not a failure.
Experimenting builds confidence, strengthens agency, and helps young people discover their talents and pathways.

5. The Future of Education Belongs to “Small Revolutions”

According to Dr Jędrzej Witkowski, the school of the future must be both demanding and supportive—balancing knowledge, competencies, and student agency. Importantly, change will not come as a sudden major reform. Education transforms through everyday micro-actions. Teachers choose which questions to ask, how to organise group work, and which examples to use in class—and these choices shape reality.

Recommendations for Educators

1. Check the “order” before you leave the room
   Are the materials you use equal, neutral, and inclusive?
2. Normalize and encourage mistakes—intentionally
   Build an atmosphere where mistakes are information, not punishment.
3. Show real role models
   Invite experts, mentors, and people from diverse backgrounds.
4. Change one small thing each day
   A new question, a new example, a new way of talking—small steps matter.
5. Support student agency
   Give choices. Let students decide. Encourage hands-on projects.
6. Use open, inclusive language
   Do not fear feminine forms. Use language that does not exclude.
7. Build a culture of cooperation, not competition
   Even small team projects create a sense of belonging.

Conclusion

The final STREAM IT webinar clearly showed that equality-driven education requires awareness, reflection, and courage. Yet it does not need to be a grand revolution. As one speaker put it: “The most successful revolutions are the revolutions of small steps.”

If even one element of our daily practice becomes more thoughtful, inclusive, and conscious, change begins immediately.
And it is precisely these small steps that will determine whether the school of the future becomes a place where every student—regardless of gender—can learn, grow, and believe in their potential.

More about the STREAM IT project

Despite efforts to promote gender equality in STEAM, women in Europe are still significantly underrepresented in many scientific and artistic fields. The STREAM IT project, funded under the Horizon Europe program, aims to initiate change in this area and support equality in education, research, and innovation in STEAM by empowering underrepresented groups, promoting inclusive career paths, and supporting educational institutions by sharing knowledge and building their capacity to break down gender barriers in STEAM (science, technology, engineering, arts, mathematics).

Learn more about the STREAM IT project and explore available resources for STEAM educators.